Ocena bibliotek cyfrowych – przegląd piśmiennictwa za lata 2000–2012
DOI:
https://doi.org/10.24917/20811861.14.5Słowa kluczowe:
biblioteka cyfrowa, ocena, interfejs użytkownika, użytecznośćAbstrakt
Ocena bibliotek cyfrowych, stanowiąca jeden z elementów procesu projektowego, jest niezbędna w procesie doskonalenia funkcjonowania biblioteki oraz poznawania potrzeb informacyjnych jej użytkowników. W artykule przedstawiono analizę polskiej i zagranicznej literatury przedmiotu, obejmującej prace głównie z lat 2000-2012, w zakresie zagadnień oceny bibliotek cyfrowych, z uwzględnieniem koncepcji dotyczących wyboru elementów bibliotek cyfrowych poddawanych analizie oraz stosowanych kryteriów i metod oceny. Pokazano także użytkowniko- i systemo-centryczne podejście do oceny bibliotek cyfrowych. Wśród odnalezionych metod oceny zwrócono uwagę na popularność i częste zastosowanie oceny użyteczności interfejsu użytkownika do bibliotek cyfrowych, szczególnie w badaniach zagranicznych. Dodatkowo zaprezentowano modele oceny użyteczności interfejsów użytkownika do bibliotek cyfrowych oraz holistyczny model oceny biblioteki cyfrowej. W analizie uwzględniono prace m.in. Saracevica, Blandford, Borgman, Buchanan i Salako, Chowdhury i Chowdhury, Fuhra, Hang, Jeng, Kelly, Kochang, Janiak i Krakowskiej, Xie, Tsakonasa, Kapidakisa i Papatheodorou.
Bibliografia
Ahmad, M., Abawajy, J., Digital Library Service Quality Assessment Model, “Procedia – Social and Behavioral Sciences” 2014, No. 129, s. 571-580.
Bednarek-Michalska, B., Standardy i dobre praktyki budowania kolekcji cyfrowych 2007 -https://repozytorium.umk.pl/bitstream/handle/item/29/bc-standardy4.pdf?sequence=1 [2015.01.04].
Blandford, A. i.in., Analytical usability evaluation for Digital libraries: a case study, “JCDL '04 Proceedings of the 4th ACM/IEEE-CS joint conference on Digital libraries” 2004, s. 27-36 - http://www.eis.mdx.ac.uk/research/idc/papers/IDC-TR-2004-002.pdf [2012.01.17].
Blandford, A., Concept-based Analysis of Surface and Structural Misfits (CASSM)
Introduction p1: overview 2010 - http://www.uclic.ucl.ac.uk/annb/CASSM/index.html [2012.07.20].
Blandford, A., Understanding user’s experiences: evaluation of digital libraries 2004 - http://www.delos.info/files/pdf/events/2004_Ott_4/Blandford.pdf [2012.01.17].
Blandford, A., Buchanan, G., Usability of digital libraries: a source of creative tensions with technical development, “IEEE-CS Technical Committee on Digital Libraries' on-line newsletter” 2003 - http://discovery.ucl.ac.uk/16648/ [2012.01.18].
Borgman, C. Challenges in building digital libraries for the 21st century, [w:] The International Conference on Asia-Pacific Digital Libraries 2002, red. E. Lim i in., Berlin 2002, s. 1-13.
Buchanan, S., Salako, A., Evaluating the usability and usefulness of a digital library, “Library Review” 2009, Vol. 58, No. 9, s. 638-651.
Chowdhury, G., Chowdhury, S., An overview of the information retrieval features of twenty digital libraries, “Program” 2000, Vol. 34, No. 4, s. 341-373.
Chowdhury, G., Chowdhury, S., Introduction to digital libraries, London 2012.
Chowdhury, S., Landoni, M., Gibb, F., Usability and impact of digital libraries: a review, “Online Information Review” 2006, Vol. 30, No. 6, s. 656-680.
Derfert–Wolf, L., Jakość bibliotek cyfrowych. Próba ustalenia kryteriów oceny z punktu widzenia (zaawansowanego) użytkownika, Konferencja „Polskie Biblioteki Cyfrowe 2010”, Poznań 18-22 października 2010 r. - http://lib.psnc.pl/Content/316/Jako%C5%9B%C4%87%20bibliotek%20cyfrowych.%20Pr%C3%B3ba%20ustalenia%20kryteri%C3%B3w%20oceny%20z%20punktu%20widzenia%20%28zaawansowanego%29%20u%C5%BCytkownika.pdf [2016.04.09].
Domagalska, A., Model jakości bibliotek cyfrowych, „Zeszyty Naukowe Wydziału ETI Politechniki Gdańskiej: Technologie informacyjne” 2006, nr 4, s. 555-562.
Frumkin, J., Defining digital libraries, “OCLC Systems & Services” 2004, Vol. 20, No. 4, s. 155-156.
Fuhr, N. i in., Digital Libraries: a generic classification and evaluation scheme, “Lecture Notes in Computer Science” 2001, Vol. 2163, s. 187-199.
Fuhr, N. i in., Evaluation of digital libraries, “International Journal of Digital Libraries” 2007, Vol. 8, No. 1, s. 21-38.
Głowacka, E., Jakość bibliotek cyfrowych – aspekty i kryteria oceny, „E-Mentor” 2011, nr 2(39) - http://www.e-mentor.edu.pl/artykul/index/numer/39/id/828 [2016.04.08].
Goh, D.H.L. i in., A checklist for evaluating Open Source Digital Library Software, “Online Information Review” 2006, No. 30(4), s. 360-379.
Hang, Y., Developing a Holistic Model for Digital Library Evaluation, “Journal of the American Society for Information Science and Technology” 2010, No. 61(1), s. 88-110.
Hariri, N., Norouzi, Y., Determining evaluation criteria for digital libraries’ user interface: a review, “The Electronic Library” 2011, Vol. 29, No. 5, s. 698-722.
Janiak, M., Krakowska, M. Ocena bibliotek cyfrowych – kryteria jakości, [w:] Polskie Biblioteki Cyfrowe 2010, red. C. Mazurek, M. Stroiński, J. Węglarz, Poznań 2011, s. 101-108.
Jeng, J., Usability assessment of academic digital libraries: effectiveness, efficiency, satisfaction and learnability, “Libri” 2005, Vol. 55, s. 96-121.
Jeng, J., What is usability in the context of the digital library and how can it be measured? “Information Technology and Libraries” 2005, No. 24(2), s. 47-56.
Kadir, R. i.in., A user-based measure in evaluating academic digital library, International Conference on Academic Libraries 2009 - http://crl.du.ac.in/ical09/papers/index_files/ical-13_193_404_1_RV.pdf [2012.01.19].
Kelly, E.J., Assessment of Digitized Library and Archives Materials: A Literature Review, “Journal of Web Librarianship” 2014, Vol. 8, Issue 4, s. 384-403.
Koohang, A., Ondracek, J., Users’ views about the usability of digital libraries, “British Journal of Educational Technology” 2005, Vol. 36, No. 3, s. 407-423.
Motylińska, P. Ocena użyteczności interfejsów użytkownika do bibliotek cyfrowych uniwersytetów. Praca magisterska pod kierunkiem dr hab. M. Próchnickiej, Kraków: Uniwersytet Jagielloński, 2013.
Nahotko, M., Zasady tworzenia bibliotek cyfrowych, „Biuletyn EBIB” 2006, nr 4(74) -http://www.ebib.info/2006/74/nahotko.php [2015.01.04].
NISO Framework Working Group, Institute of Museum and Library Service, A Framework of guidance for building good Digital Collections, Baltimore: National Information Standards Organization, 2007, 3rd Edition - http://www.niso.org/publications/rp/framework3.pdf [2016.04.09].
Reeves, T., Apedoe, X., Hee Woo, Y., Evaluating digital libraries: a user-friendly guide 2005 -https://www.wmich.edu/sites/default/files/attachments/u58/2015/Reeves-2005.pdf [2012.07.25].
Sandusky, R., Digital library attributes: framing research and results, [w:] Fourth DELOS Workshop: Evaluation of digital libraries: Testbeds, measurements and metrics, red. C. Borgman, S. Ingeborg, K. László, Budapest 2002, s. 101-107.
Saracevic, T., Digital library evaluation: toward an evolution of concepts, “Library Trends” 2000, Vol. 49, No. 3, s. 350-369.
Saracevic, T., Evaluation of digital libraries: an overview 2004 -http://comminfo.rutgers.edu/~tefko/DL_evaluation_Delos.pdf [2011.12.07].
Saracevic, T., How were digital libraries evaluated? 2004 -http://comminfo.rutgers.edu/~tefko/DL_evaluation_LIDA.pdf [2016.04.08].
Saracevic, T., Covi, L., Challenges for digital library evaluation, “Annual Meeting 2000 of the American Society for Information Science” 2000, s. 1-12 - http://www.is.inf.uni-due.de/courses/dl_ss04/folien/saracevic00.pdf [2016.04.08].
Schabowska, K., Próba oceny kolekcji bibliotek cyfrowych wyższych uczelni technicznych: (w kontekście pozyskiwania materiałów z historii techniki), „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki” 2009, R. 54, nr 3-4, s. 223-234.
Skórka, S., Ewaluacja jakości bibliotek cyfrowych w ujęciu architektury informacji, XVIII edycja seminarium w cyklu „Digitalizacja, biblioteki cyfrowe – systemy zarządzania, obsługi oraz kryteria oceny” Warszawa 2012 - http://pbc.up.krakow.pl/dlibra/doccontent?id=2586&from=FBC [2015.02.19].
Skubała, E., Kazan, A., Analiza zasobu polskich bibliotek cyfrowych w kontekście ich wykorzystania w dydaktyce, „II Wrocławskie Spotkania Bibliotekarzy Polonijnych 2009”, [w.] EBIB Materiały konferencyjne nr 20 - http://www.ebib.pl/publikacje/matkonf/mat20/skubala_kazan.php [2016.04.09].
Theng, Y.L. i in. Design guidelines and user-centred digital libraries -http://www.music.mcgill.ca/~ich/classes/mumt611_08/usability/theng99design.pdf [2016.04.06].
Tsakonas, G. i in., An Exploraton of the Digital Library Evaluation Literature based on an Ontological Representation, “Journal of the American Society for Information Science and Technology” 2013, No. 64(9), s. 1914-1926.
Tsakonas, G.; Kapidakis, S.; Papatheodorou, C., Evaluation of users interaction in digital libraries, “Notes of the DELOS WP7 Workshop on the Evaluation of Digital Libraries” 2004, s. 45-56.
Tsakonas, G.; Papatheodorou, C., Exploring usefulness and usability in the evaluation of open access digital libraries, “Information Processing and Management” 2008, No. 44, s. 1234–1250.
Wójcik, M., Literatura na temat bibliotek cyfrowych - analiza bibliometryczna, [w:] Biblioteki cyfrowe: praca zbiorowa, red. M. Janiak, M. Krakowska, M. Próchnicka, Warszawa 2012, s. 284-294.
Xie, H., Users’ evaluation of digital libraries: their uses, their criteria and their assessment, “Information Processing and Management: an International Journal” 2008, Vol. 44, Issue 3, s. 1346–1373.
Żernicka, K., Dobór serwisów WWW polskich bibliotek cyfrowych do oceny użyteczności – propozycja pragmatycznego podejścia, „Toruńskie Studia Bibliologiczne” 2013, nr 1(10), s. 127-139.
Żernicka, K., Ocena jakości polskich bibliotek cyfrowych. Praca doktorska 2015, Toruń: Uniwersytet Mikołaja Kopernika - https://repozytorium.umk.pl/handle/item/2384 [2016.04.08].
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2017 AUPC Studia ad Bibliothecarum Scientiam Pertinentia
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
