Polscy pisarze w ruchu muzealnym na progu II Rzeczypospolitej

Autor

  • Dorota Kielak Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie

DOI:

https://doi.org/10.24917/20811861.19.12

Słowa kluczowe:

Museum, ethnographic museum, Jadwiga Petrażycka-Tomicka, Maciej Szukiewicz, Mieczysław Treter, Stefan Żeromski, Bronisław Piłsudski, the Great War

Abstrakt

This article reflects on the participation of Polish writers in the museum movement during World War I and the period when the borders of the Second Polish Republic were being formed. It highlights the institutional activities of these writers supporting the transformation and creation of new museums. The focus is on their journalistic activity, i.e. discussions concerning the format, tasks, and status of museum institutions in independent Poland, and also on their projects relating to establishing new museums. The analysis in this article is based on the opinions of Andrzej Niemojewski, Stanisław Sierosławski, Jadwiga Petrażycka-Tomicka, Maciej Szukiewicz, Stanisław Witkiewicz, and Stefan Żeromski. The considerations of Mieczysław Treter, as the director of the State Art Collections in Warsaw and author of the first Polish synthesis on Polish museums, are also examined in context. This article shows that museum projects proposed by Polish writers on the threshold of the Second Polish Republic became both a testimony of the reception of the entire 19th century museological tradition, and a sign of the awareness of the changes in thinking about the social role of museums, taking place from the first years of the 20th century and accelerated by the necessity of rebuilding the Polish state. It is also shown that the planning of museum transformations by Polish writers of the years 1914 to 1923 was done with reference to their thinking about literature and its reception, and thus, museum journalism became simultaneously a testimony of literary culture of that period.

Bibliografia

IV. Sprawozdanie Wydziału Towarzystwa Muzeum Etnograficznego w Krakowie za rok 1914, Kraków 1915.

V. Sprawozdanie Wydziału Towarzystwa Muzeum Etnograficznego w Krakowie za rok 1915, Kraków 1916.

VI. Sprawozdanie Wydziału Towarzystwa Muzeum Etnograficznego w Krakowie za rok 1916, Kraków 1917.

VII. Sprawozdanie Wydziału Towarzystwa Muzeum Etnograficznego w Krakowie za rok 1917, Kraków 1918.

VIII. Sprawozdanie Wydziału Towarzystwa Muzeum Etnograficznego w Krakowie za rok 1918–1919, Kraków 1920.

Biernacki A., Józef Kallenbach (1861–1929), „Rocznik Towarzystwa Literackiego imienia Adama Mickiewicza” 1985, t. 20, s. 87–92.

Bronisław Piłsudski (1866–1918). Człowiek, uczony, patriota, red. M. Rokosz, Zakopane 2003.

Eckert M., Historia Polski 1914–1939, Warszawa 1990.

Finkel L., Mikołaj Sęp Szarzyński. Kilka nowych szczegółów biograficznych, „Przewodnik Naukowy i Literacki”, dodatek do „Gazety Lwowskiej” 1880, nr 4, s. 362–372.

[Gawełek F.], Muzeum etnograficzne w Krakowie, Kraków 1911.

Habrat A., Jadwiga Petrażycka-Tomicka. Życie i działalność, Rzeszów 2001.

http://muzeumpamieci.umk.pl/?p=4362 – 7.12.2019.

http://muzeumpamieci.umk.pl/?page_id=5545 – 19.07.2021.

http://www.polskietradycje.pl/postacie/widok/364 – 2.09.2019.

Kielak D., O kulturotwórczej roli muzeum w projekcie Mieczysława Tretera, „Idee. Studia nad strukturą i rozwojem pojęć filozoficznych” 2018, t. 30, nr 1, s. 161–174.

Kielak D., Projekt Muzeum Teatralnego im. Stanisława Wyspiańskiego, czyli o potrzebie instytucjonalizacji polskiej kultury, ujawniającej się w latach I wojny światowej, (w druku).

Koller J., Muzeum Wielkopolskie w Poznaniu, „Świat” 1922, nr 11, s. 4–6.

Malinowski K., Prekursorzy muzeologii polskiej, Poznań 1970.

Mieczysław Treter, [w:] Encyklopedia PWN, [on-line:] https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/Treter-Mieczyslaw;3989026.html – 4.09.2018.

Mocarski Z., Muzeum Książki, „Grafika Polska” 1923, z. 2, [b.s.].

Muzeum Czartoryskich. Historia i zbiory, red. Z. Żygulski, Kraków 1998.

Nieco wiadomości o Muzeum Kurpiowsko-Nadnarwiańskiem w Nowogrodzie pod Łomżą, [Łomża 1933], s. 1.

[Niemojewski A.], Sprawa Muzeum Narodowego, „Myśl Niepodległa” 1921, nr 555, s. 362–364.

O ojcach założycielach i pierwszych budowniczych Muzeum Tatrzańskiego, red. M. Rokosz, Zakopane 2012.

Petrażycka-Tomicka J., Muzeum etnograficzne na Wawelu, Lwów 1919.

Petrażycka-Tomicka J., Rozmyślania o sztuce, Kraków 1921.

Petrażycka-Tomicka J., Szkice skandynawskie, Lwów 1913.

Piłsudski B., Muzeum Tatrzańskie imienia dra T. Chałubińskiego w Zakopanem. Zadania i sposoby prowadzenia działu ludoznawczego, Lwów 1915.

Przesmycki (Miriam) Z., Pro arte. Uwagi o sztuce i kulturze, Warszawa [1914].

Rokosz M., Bronisław Piłsudski i jego praca na rzecz Muzeum Tatrzańskiego w latach (1906) 1911–1914, Zakopane 2003.

Próchnik A., Pierwsze piętnastolecie Polski niepodległej (1918–1933). Zarys dziejów politycznych, Warszawa 1983.

Sierosławski S., Problemy Muzeum Narodowego w Warszawie, Świat” 1922, nr 5, s. 1–2.

Sprawozdanie Muzeum Społecznego w Warszawie, Warszawa 1926.

Sprawozdanie Towarzystwa pod nazwą Muzeum Lubelskie za rok 1915, Lublin 1916.

Szukiewicz M., Muzeum Teatralne im. Stanisława Wyspiańskiego (projekt), Kraków 1917.

Treter M., Muzea współczesne. Studium muzeologiczne. Początki, rodzaje, istota i organizacja muzeów. Publiczne zbiory muzealne w Polsce i przyszły ich rozwój, Kijów 1917.

Treter M., Organizacja zbiorów państwowych Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1922.

Tołysz A., „Odpowiednie dać rzeczy słowo” – Przemiany w polskiej definicji „muzeum” w XIX i XX wieku, „Muzeum w polskiej kulturze pamięci”, [on-line:] http://muzeumpamieci.umk.pl/?p=589 – 12.07.2021.

Wasilewska D., Mieczysław Treter. Estetyk, historyk sztuki oraz „szara eminencja” międzywojennego życia artystycznego, Kraków 2019.

Wiadomości z kraju, „Muzeum Polskie” 1917, s. 95–96.

Witkiewicz S., Juliusz Kossak, Lwów 1906.

Z., Pogrzeb wielkiego uczonego. Testament ś. p. Ludwika Finkla, „Gazeta Lwowska” 1930, nr 250, s. 3.

Zast., Horoskopy przyszłości stołecznego Muzeum Narodowego. Wywiad „Świata” z dyrektorem Muzeum Narodowego, p. Gembarzewskim, „Świat” 1922, nr 5, s. 2–4.

Zborowski J., Z dziejów ludoznawstwa i muzealnictwa na Podhalu: Sekcja Ludoznawcza Towarzystwa Tatrzańskiego (1911–1919), „Rocznik Muzeum Etnograficznego w Krakowie” 1976, t. 6, s. 35–115.

Żeromski S., Projekt Akademii Literatury Polskiej, Warszawa–Kraków 1925.

Pobrania

Opublikowane

2021-12-20

Jak cytować

Kielak, D. (2021). Polscy pisarze w ruchu muzealnym na progu II Rzeczypospolitej. AUPC Studia Ad Bibliothecarum Scientiam Pertinentia, 19, 201–218. https://doi.org/10.24917/20811861.19.12

Numer

Dział

Artykuły / Articles